Trądzik grzybiczy - jak go rozpoznać i leczyć? Poznaj najlepsze sposoby na trądzik grzybiczy

Przyczyny powstawania trądziku grzybiczego, objawy i leczenie - jak wygląda w praktyce?

Trądzik grzybiczy (fungal acne) jest odmianą trądziku, który - jak sama nazwa wskazuje - powodowany jest przez grzyby - a konkretnie z rodzaju Malassezia (należące do drożdżaków). W porównaniu do trądziku pospolitego czy różowatego występuje on rzadziej, natomiast zdecydowanie warto wiedzieć, jak odróżnić go od innych dermatoz (chorób skóry), ponieważ dla jego leczenia istotne jest wdrożenie preparatów ukierunkowanych na zmniejszenie liczebności grzybów Malassezia na skórze. Jakie są objawy trądziku grzybiczego? Czym różni się on od innych rodzajów trądziku? W jaki sposób się go diagnozuje i jakich kosmetyków używać w codziennej pielęgnacji, by nie pogorszyć stanu cery? Poznaj najważniejsze informacje o zmianach skórnych wywołanych przerostem grzybów Malassezia i sprawdź, jak wygląda ich leczenie w praktyce.

Czym jest trądzik grzybiczny? Jakie są przyczyny trądziku grzybiczego?

Tak, jak zostało to już wspomniane, trądzik grzybiczy jest rodzajem dermatozy, która rozwija się na skutek nadmiernej kolonizacji skóry przez grzyby z gatunku Malassezia. To, że ten drobnoustrój jest obecny na naszej twarzy i ciele, nie oznacza jednak, że jest to sytuacja patologiczna. Grzyby z rodzaju Malassezia są bowiem naturalnym elementem flory mikrobiologicznej skóry (która z kolei jest niezbędna do utrzymania pH na odpowiednim poziomie, a także do spełniania funkcji ochronnych cery). Problem pojawia się jednak wtedy, gdy grzyby namnażają się nadmiernie i - zamiast odpowiadać za swoją podstawową rolę - przyczyniają się do tworzenia zaskórników, zaburzenia mikroflory skóry i innych objawów, które opisujemy w dalszej części tekstu.

Istnieją pewne czynniki, które niestety sprzyjają nadmiarowemu namnażaniu się grzybów Malassezia na skórze, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia trądziku grzybiczego. Wśród nich można wyróżnić:

• nadmierne „dbanie” o higienę, obejmujące przede wszystkim zbyt częste mycie skóry, stosowanie agresywnych detergentów i silnych składników aktywnych (na przykład kwasów), nagminne, mechaniczne złuszczanie naskórka - wszystkie te czynności mogą doprowadzić nie tylko do wysuszenia cery i zaburzenia jej bariery hydrolipidowej, ale również do zaburzenia mikrobiomu, który będzie starał się odbudować „z nawiązką”;
• długotrwałe przebywanie w ciepłym, wilgotnym klimacie i nadmierne pocenie się. Grzyby namnażają się w nadmiarze w wilgotnym i ciepłym środowisku, dlatego to właśnie w takich okolicznościach wystąpienie trądziku grzybiczego jest bardziej prawdopodobne;
• dieta bogata w cukry proste - cukry są bowiem pożywką dla grzybów (a zwłaszcza tych występujących w formach drożdżowych - do których należy Malassezia). Co prawda nadmiar cukru najsilniej może wpłynąć na zaburzenie mikrobioty jelit, jednak często przekłada się to również na florę mikrobiologiczną skóry;
• czynniki wpływające na osłabienie układu odpornościowego, a w tym: choroby przebiegające z upośledzeniem odporności czy terapie lekowe przyczyniające się do nieprawidłowej pracy układu immunologicznego (w tym antybiotykoterapie doustne i miejscowe).

Oprócz powyższych czynników, rozwojowi trądziku grzybiczego (zwłaszcza na ciele - w tym na dekolcie i plecach) może sprzyjać noszenie ubrań z nieprzepuszczających powietrza, syntetycznych materiałów, takich jak poliester czy akryl (co wzmaga pocenie, tworząca skórze wilgotne i ciepłe środowisko).

Jak rozpoznać trądzik grzybiczy? Objawy trądziku grzybiczego

Trądzik grzybiczy przybiera najczęściej postać charakterystycznych grudek, które sprawiają, że skóra w dotyku jest nierówna (witać to zwykle przy specyficznym oświetleniu). Grudki są zaczerwienione i pojawiają się w skupiskach, często obecnych w miejscach, w których obserwuje się największą aktywność gruczołów łojowych (nos, środek czoła, okolice brody), choć u niektórych osób można zauważyć go także po bokach twarzy. Dodatkowo trądzik grzybiczy może zająć górną część pleców, obszary pod piersiami, pachwiny - czyli wszystkie te miejsca, w których jest ciepło i często również wilgotno.

Co istotne, trądzik grzybiczy może powodować swędzenie, przy czym raczej nie sprawia bólu. Miejsca w których grudki i krostki uległy już wygojeniu, mają tendencję do łuszczenia się.

Trądzik grzybiczy a trądzik pospolity, trądzik bakteryjny, zapalenie mieszków włosowych, łojotokowe zapalenie skóry - jak rozpoznać konkretne rodzaje trądziku i ich nie mylić?

Ponieważ zmiany skórne pojawiające się przy trądziku grzybiczym mogą być mylone z innymi dermatozami, warto wiedzieć, jak je od siebie odróżnić. I tak:

• trądzik pospolity (zwany też trądzikiem młodzieńczym czy trądzikiem bakteryjnym) wywoływany jest przez bakterie, a nie grzyby. Ponadto zmiany na twarzy są znacznie większe, bardziej czerwone (co jest oznaką stanu zapalnego), a oprócz tego sprawiają ból. Wypryski mogą być wypełnione treścią ropną - przy trądziku grzybiczym nie obserwuje się takich objawów (chyba, że dojdzie do nadkażenia bakteryjnego);
• trądzik hormonalny dość łatwo odróżnić od trądziku grzybiczego - często występuje bowiem na linii żuchwy czy na szyi, przybierając postać bolesnych, podskórnych gulek. W terapii trądziku hormonalnego nie jest wskazane stosowanie antybiotyków czy leków przeciwgrzybiczych - stan skóry poprawia się po regulacji poziomu hormonów;
• zapalenie mieszków włosowych bywa mylone z trądzikiem grzybiczym, z uwagi na to, że nadmiar grzybów Malassezia gromadzi się właśnie wokół mieszków włosowych. Ponadto podłożem zapalenia mieszków włosowych są bakterie - a nie grzyby;
• łojotokowe zapalenie skóry to dermatoza również wywoływana przez drożdżopodobne grzyby Malassezia furfur. W jej przebiegu obserwuje się jednak równocześnie nadmierną aktywność gruczołów łojowych i nadmierne wydzielanie sebum, a także zmiany o charakterze rumieniowym, często obecne na owłosionej skórze głowy.

Warto tu także dodać, że trądzik grzybiczy jest inną dermatozą, niż grzybica skóry. Przede wszystkim za rozwój obu tych schorzeń odpowiadają inne rodzaje grzybów, a ponadto grzybicą skóry można się zarazić - a w przypadku trądziku grzybiczego nie jest to możliwe (z uwagi na jego podłoże mające źródło w obecności naturalnie występujących na skórze grzybów).

Domowe sposoby na złagodzenie zmian skórnych, kosmetyki na trądzik, codzienna pielęgnacja skóry

Domowe sposoby na trądzik grzybiczy powinny przede wszystkim uwzględniać odpowiednią pielęgnację, obejmującą:

• rezygnację z agresywnie działających składników aktywnych (przynajmniej do czasu wyleczenia dermatozy), a w tym retinolu czy kwasów;
• nawilżanie skóry i jej delikatne natłuszczanie, co sprowadza się jednocześnie do wzmacniania oraz regeneracji bariery hydrolipidowej;
• stosowanie składników wzmacniających mikrobiom skóry: pre- i probiotyków, roślinnych fermentów i innych;
• dbanie o nie zaburzanie poziomu pH skóry (czyli stosowanie łagodnych środków myjących, a także toniku, który wspiera przywrócenie pH po myciu).

Jeśli chodzi o maści czy kremy do cery trądzikowej, zawierające substancje przeciwgrzybicze dostępne bez recepty, to zdecydowanie nie warto stosować ich samodzielnie, z uwagi na ryzyko zaburzenia mikrobiomu skóry (więcej o tym piszemy w ostatnim akapicie tekstu). Niemniej, kosmetyki, które z pewnością nie zaszkodzą skórze, a jednocześnie będą wspierać jej powrót do równowagi, to między innymi:

• prebiotyczny płyn micelarny do skóry ekstremalnie wrażliwej Pharmaceris A, który bardzo łagodnie usuwa z twarzy makijaż i inne zanieczyszczenia, jednocześnie nie powodując podrażnień czy uczucia ściągnięcia. Płyn micelarny zawiera składniki dbające o prawidłowe pH skóry oraz o naturalną barierę mikrobiologiczną, a dodatkowo łagodzące stany zapalne i nawilżające cerę;
• serum do twarzy z probiotykami Miya Cosmetics, które jest lekkie i szybko się wchłania, a jednocześnie ma bogaty skład. Zawiera wzmacniającą skórę inulinę, probiotyki pozytywnie wpływające na mikrobiom czy rozświetlający i kojący niacynamid. Serum można stosować zarówno pod krem o cięższej konsystencji, jak i rano - pod makijaż i produkt z filtrem przeciwsłonecznym;
• prebiotyczny krem rozświetlający Dzień/Noc Dermika Esthetic. To propozycja dla osób, które potrzebują uniwersalnego kosmetyku, sprawdzającego się zarówno pod makijażem, jak i w nocnej pielęgnacji. Produkt, oprócz prebiotyków, zawiera także witaminę C, masło Shea czy inulinę, czyli wszystkie te składniki, które służą nawilżeniu, wzmocnieniu bariery hydrolipidowej oraz ujednoliceniu kolorytu skóry;
• mikrobiotyczny krem kojąco-nawilżający od marki Bielenda Professional Supremelab z serii Microbiome Pro Care. To bardzo popularny produkt, który - z uwagi na uniwersalną formułę oraz łagodnie, ale skutecznie działające składniki aktywne - polecany jest niemal wszystkim rodzajom cery. Posiadacze i posiadaczki skóry z trądzikiem grzybiczym zdecydowanie zauważą zwiększenie nawilżenia cery, jej uelastycznienie, a także pozytywny wpływ na zmiany skórne, związany z zawartością substancji wzmacniających mikrobiom;
• nawilżający krem z prebiotykami do skóry wrażliwej, Iwostin Hydro Sensitia Prebio. Ten kosmetyk wspiera regulację pH cery oraz wzmacnia florę mikrobiologiczną obecną na skórze. Za sprawą kwasu hialuronowego dodatkowo nawilża cerę, dzięki zawartości pantenolu łagodzi podrażnienia i ewentualne stany zapalne, a obecność witaminy E pomaga walczyć z negatywnym wpływem stresu oksydacyjnego na proces starzenia się komórek.

Leczenie trądziku grzybiczego u dermatologa

Przy podejrzeniu rozwoju trądziku grzybiczego, zdecydowanie warto udać się do lekarza (dermatologa) i/lub do kosmetologa. U obu tych specjalistów diagnostyka trądziku grzybiczego może przebiegać inaczej. Dermatolog najczęściej zleca wykonanie wymazu ze zmian pojawiających się na skórze, natomiast kosmetolog ogląda cerę w specjalnej lampie Wooda, dzięki której można uwydatnić większe skupiska grzybów z rodzaju Malassezia. Oczywiście obie te metody diagnostyczne mogą się uzupełniać.

Leczenie zdiagnozowanego trądziku grzybiczego polega na aplikacji na skórę zmienioną chorobowo kremów i maści zawierających substancje przeciwgrzybicze (przykładowo - ketokonazol lub inne). Niektóre nich są dostępne bez recepty, inne - z przepisu lekarza, natomiast z pewnością nie należy dobierać ich i używać samodzielnie. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że nieodpowiednio przeprowadzona kuracja może doprowadzić do zniszczenia mikrobioty skóry - a jak zostało to już wspomniane, omawiany gatunek grzybów stanowi naturalny element tejże mikrobioty.

Źródła:

1. Lek. E. Flis, Grzybica skóry [w:] Medycyna Praktyczna, 07.06.2017
2. Dr med. L. Marek, aktualizacja: lek. M. Wiercińska, Trądzik pospolity - rodzaje i przyczyny. Jak pozbyć się trądziku? [w:] Medycyna Praktyczna, 11.10.2023
3. Lek. A. J. Sałacki, Grzybica skóry [w:] Medycyna po Dyplomie 12/2018
4. R. Maleszka, Z. Adamski, J. Szepietowski, E. Baran, Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych - rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego [w:] Przegląd Dermatologiczny 2015/4
5. R. Nowicki, Leczenie infekcji skóry w atopowym zapaleniu skóry [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5