Jak dbać o wzrok i oczy? Witaminy na wzrok i sposoby na zdrowe oczy

Jak dbać o wzrok i oczy? Witaminy na wzrok i sposoby na zdrowe oczy

Jak dbać o dobry wzrok? To pytanie zadaje sobie na co dzień wiele osób - zwłaszcza tych, które są obarczone czynnikami ryzyka negatywnie wpływającymi na narząd wzroku, jego wadami czy nieprawidłowościami. Niestety, obecny styl życia, uwzględniający między innymi niezachowywanie naturalnego rytmu dobowego czy też ciągłą ekspozycję na światło niebieskie podczas pracy przy komputerze nie ułatwia dbania o wzrok. Na szczęście istnieje wiele sposobów na to, by wesprzeć efektywną regenerację oczu oraz zredukować klasyczne objawy zmęczenia czy problemów ze wzrokiem, takie jak uczucie piasku pod powiekami, szczypanie, suchość oczu, pieczenie, nieostre widzenie i zaczerwienienie oraz wrażenie pogłębiania się wady wzroku (jeśli dotyczy ona danej osoby). W tym zakresie warto zwrócić szczególną uwagę na dietę oraz suplementy na oczy, zawierające składniki pozytywnie wpływające na wzrok i pozwalające utrzymać wszystkie struktury oka w dobrej kondycji na długi czas. Jakie to metody, sposoby i suplementy? Jak w praktyce powinna wyglądać higiena twoich oczu i na jakie zasady dbania o wzrok zwrócić szczególną uwagę? Co pomaga zredukować ból oczu, a także objawy zmęczenia i podrażnienia? Sprawdź nasze porady aby dowiedzieć się, co chroni oczy oraz co negatywnie wpływa na kondycję oczu czy ostrość widzenia!

Co niszczy wzrok i przyczynia się do zmęczenia oczu?

Czynniki mające negatywny wpływ na narząd wzroku towarzyszą nam niemalże codziennie - o każdej porze dnia i… nocy. Niektóre z nich są niezależne od naszych działań, inne - możemy skutecznie redukować, starając się zmniejszyć ekspozycję na światło ekranów, zwiększyć spożywanie składników służących zdrowiu oczu oraz zmienić niektóre nawyki. Jakie okoliczności utrudniają nam dbanie o wzrok? Najważniejsze z nich to m.in.:

• brak świadomości co do rozwoju lub pogłębiania się wady wzroku oraz innych anomalii dotyczących elementów omawianego narządu. Chodzi tu przede wszystkim o pomijanie kontroli okulistycznych, niestosowanie się do zaleceń specjalistów, noszenie niedostatecznej korekcji (w formie okularów lub soczewek kontaktowych) lub całkowity brak korekcji wady wzroku. Należy tutaj zaznaczyć, że twierdzenia o „ćwiczeniu” oka i przepisywanie słabszych okularów lub soczewek są mitami - mechanizm akomodacji oka słabnie w niewłaściwej korekcji (zamiast się wzmacniać), co prowadzi wprost do pogłębiania się wad wzroku. Zbyt długie noszenie złej korekcji wpływa po prostu na pogorszenie widzenia;
• zbliżanie oczu do czytanego tekstu lub oglądanego obrazu na niewielką odległość i pozostawanie w takiej pozycji przez dłuższy czas. Taka praktyka wynika głównie ze stosowania smartfonów oraz korzystania z komputera, do którego automatycznie zbliżamy twarz, gdy chcemy coś przeczytać lub obejrzeć. Niestety, to samo dotyczy nośników analogowych - gazet lub książek. To, co niszczy wzrok, to wcale nie światło niebieskie lub czytanie po ciemku - to nienaturalnie zbliżone do oczu obiektów, osłabiające zdolności oka do akomodacji i ostrego widzenia przedmiotów położonych daleko i blisko. Takie działanie (czytanie i oglądanie z bliska) jest szczególnie niebezpieczne zwłaszcza dla krótkowidzów, ponieważ może wpływać na pogłębienie wady wzroku;
• czytanie lub oglądanie materiałów wideo po ciemku, w niedostatecznym oświetleniu, a także długotrwała ekspozycja na światło niebieskie pochodzące z komputera lub innych monitorów. Co prawda praktyka ta nie powoduje de facto pogorszenia wzroku, jednak z całą pewnością przyczynia się do zmęczenia narządu wzroku (dającego wspomniane już we wstępie, charakterystyczne objawy) oraz do wysuszenia gałki ocznej (przy ekspozycji na ekrany odruch mrugania jest znacznie ograniczony, co przegląda się na zmniejszone nawilżenie oka);
• brak świadomości co do prawidłowej higieny brzegów powiek, a także skóry w okolicy oczu. Te okoliczności, połączone z codziennym noszeniem ciężkiego makijażu oraz ze skłonnością do alergii mogą dodatkowo sprzyjać infekcjom - choćby takim, jak zapalenie spojówek, a nawet uszkodzenia wzroku przy obecności ciała obcego;
• niedobory składników odżywczych, witamin i minerałów wpływających pozytywnie na sam narząd wzroku oraz na jego funkcjonowanie, spowodowane ubogą w warzywa i owoce dietą, a oprócz tego - nałogami, otyłością czy chorobami towarzyszącymi (takimi jak cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze).

Dieta dla oczu - jakie składniki powinny się w niej znaleźć?

Niewiele osób myśli na co dzień o kompozycji diety w kontekście dbania o wzrok, jednak to właśnie umiejętne i świadome bilansowanie posiłków oraz przekąsek pozwala na dostarczenie do organizmu składników mineralnych oraz witamin niezbędnych do zachowania narządu wzroku w dobrej kondycji. Wśród najważniejszych elementów diety dla oczu należy wyróżnić:

• beta-karoten, czyli prowitaminę witaminy A. Jest ona szczególnie ważna w kontekście widzenia zmierzchowego - przy niedoborach witaminy A w organizmie obserwuje się bowiem pogorszenie jakości widzenia po zmroku. Najbogatszymi źródłami witaminy A jest oczywiście marchew, a oprócz niej - czerwona papryka, dynia oraz jarmuż i szpinak;
• witaminę C, niezbędną dla zachowania ścian naczyń krwionośnych w dobrej kondycji, które dość licznie występują zarówno w gałce ocznej, jak i w otaczających narząd wzroku mięśniach. W celu uzupełnienia poziomu witaminy C w organizmie warto spożywać czarną porzeczkę, paprykę, natkę pietruszki, szpinak i owoce cytrusowe;
• cynk, mangan, selen i miedź, a także antyoksydanty - te składniki mineralne wspierają produkcję rodopsyny (światłoczułego barwnika występującego w siatkówce), a antyoksydanty chronią komórki przed przedwczesnymi procesami starzenia. Najwięcej minerałów znajduje się w orzechach, pestkach, a także w niektórych owocach i warzywach, natomiast antyoksydanty znajdziemy w jagodach, borówkach (które dodatkowo zawierają antocyjany odpowiadające za niebieskie zabarwienie owoców) i ciemnych winogronach.

Aby skutecznie zadbać o oczy, należy dodatkowo wystrzegać się chorób i dolegliwości dietozależnych, takich jak otyłość i nadwaga, cukrzyca, insulinooporność, miażdżyca. Każde z tych schorzeń może bowiem przyczynić się do degradacji struktur oczu oraz do pogorszenia się wzroku (przykładowo - retinopatia cukrzycowa w przebiegu cukrzycy). Oprócz tego warto uregulować ciśnienie tętnicze krwi (jeśli jest zbyt wysokie), ponieważ zwiększa ono ryzyko wzrostu ciśnienia w gałce ocznej.

Suplementy na oczy i witaminy na wzrok - czy warto je stosować?

W przypadku chęci podjęcia dodatkowych działań w kierunku wsparcia narządu wzroku, można zastosować suplementy na oczy (choć oczywiście nie powinny one zastępować diety bogatej w produkty pozytywnie wpływające na wzrok, prawidłowej higieny powiek oraz innych, profilaktycznych działań - takich jak regularne badania oraz ćwiczenia dla oczu). Jakie składniki znajdują się w najpopularniejszych preparatach na wzrok? Oto kilka propozycji:

• suplementy na wzrok z kwasami omega-3 i 6, które nie tylko wspierają odporność i funkcjonowanie mózgu, ale również przyczyniają się do poprawy kondycji nerwu wzrokowego;
• suplementy na oczy z luteiną i zeaksantyną, czyli karotenoidowymi barwnikami, które naturalnie występują w obrębie siatkówki oka. Ich niedobór prowadzi do zwyrodnienia plamki żółtej, a zjawisko to postępuje wraz z wiekiem, dlatego preparaty z luteiną poleca się zwłaszcza osobom starszym;
• suplementy diety wspierające wzrok z wymienionymi powyżej minerałami oraz z witaminami: A, C, E.

Zarówno zażywanie, jak i dawkowanie witamin na wzrok i innych preparatów wspierających zdrowie oczu zdecydowanie warto skonsultować z lekarzem (zwłaszcza, jeśli chodzi o dawkowanie preparatów z luteiną oraz zeaksantyną), po zbadaniu wzroku u specjalisty oraz wykluczeniu lub kontroli różnych chorób - jaskry, zaćmy, zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), wad wzroku.

Higiena oczu - najważniejsze zasady

Jak dbać o wzrok na co dzień, oprócz stosowania diety bogatej w witaminy, minerały i składniki odżywcze? Postaw na kompleksową higienę oczu, uwzględniająca higienę powiek, dokładny demakijaż oraz na profilaktykę infekcji bakteryjnych lub wirusowych. Jak powinno to wyglądać w praktyce?

Wieczorną higienę oczu zacznij od dokładnego demakijażu (jeśli na co dzień nosisz kosmetyki kolorowe). Możesz wykonać go za pomocą płynu micelarnego, mleczka lub olejku - ważne, by robić to do „czystego wacika”, czyli do momentu, w którym wacik nasączony preparatem, po przyłożeniu do oka, pozostaje czysty. Następnie należy umyć oczy, brwi i rzęsy produktem z dodatkiem wody, nie zapominając o higienie brzegów powiek. Do tego celu posłużą z kolei specjalne chusteczki okulistyczne, które skutecznie niwelują zanieczyszczenia, bakterie i inne zarazki, mogące wywoływać infekcje (takie jak - przykładowo - zapalenie spojówek).

Na higienę oczu i brzegów powiek szczególną uwagę powinny zwracać osoby, które noszą sztuczne rzęsy (zarówno pojedyczne, jak i w paskach czy kępkach), bo to właśnie na ich włóknach często osadza się większość zanieczyszczeń oraz patogenów.

Dbanie o wzrok w kontekście pracy, nauki i codziennych aktywności

Jak dbać o oczy, gdy nasza praca i codzienne aktywności wymagają ekspozycji na intensywne promieniowanie UV, a także na światło niebieskie, emitowane przez ekrany? Oto kilka najważniejszych, prostych zasad z zakresu higieny wzroku oraz pracy z komputerem, wpływających na kondycję naszych oczu:

• jeśli na co dzień pracujesz przy komputerze, zaopatrz się w okulary (korekcyjne lub „zerówki”), pokryte specjalną powłoką blokującą szkodliwe promieniowanie. Z kolei na zewnątrz noś okulary przeciwsłoneczne, aby ograniczyć kontakt z promieniami słonecznymi - zakupione u optyka, a nie w supermarkecie czy w przypadkowym sklepie;
• staraj się podczas pracy wykonywać odpowiednie ćwiczenia na wzrok (zwłaszcza w trakcie pracy przy komputerze) - pamiętaj o mruganiu, przenoszeniu wzroku z obiektów położonych blisko oczu do tych, które są oddalone o kilka i kilkanaście metrów (patrzenie w dal - nawet kilka razy na minutę). Wstawaj od komputera, rozglądaj się po pomieszczeniu, wyglądaj za okno i mrugaj, a z pewnością zredukujesz uczucie suchości oczu dzięki pobudzeniu do pracy gruczołu łzowego. Ta praktyka służy również zapobieganiu zespołu suchego oka;
• pamiętaj o regularnym nawilżaniu oczu - zarówno od wewnątrz (poprzez spożywanie odpowiednich ilości wody), jak i od zewnątrz - stosując nawilżające krople do oczu, określane również jako „sztuczne łzy”. Bez tego oczy stają się suche, mogą także szczypać i być zaczerwienione. Jeśli chcesz osiągnąć jeszcze lepszy efekt, wykonaj delikatny masaż powiek, uwzględniający koliste ruchy otaczające powieki górne oraz powieki dolne (bez ich pocierania!). Wykonuj ćwiczenie delikatnymi, okrężnymi ruchami - od środka, na zewnątrz i bezwzględnie - po uprzednim, dokładnym umyciu rąk.
• w ciągu dnia nie pocieraj oczu! Może to bowiem doprowadzić do przeniesienia patogenów z dłoni na spojówki, a intensywne pocieranie przez powieki grozi zniekształceniem rogówki (a nawet tak zwanym „stożkiem rogówki”).

Pamiętaj, że najważniejszym krokiem w profilaktyce chorób oczu oraz postępowania wad wzroku są regularne wizyty u optometrysty (jeśli stosujesz korekcję) oraz u okulisty. Lepiej zapobiegać, niż leczyć i dzięki temu cieszyć się dobrym wzrokiem przez długie lata! W przypadku osób, u których nie stwierdza się żadnych chorób czy ryzyka zachorowania, kontrola lekarska może odbywać się co roku, natomiast pacjenci z chorobami oczu lub podejrzeniem schorzeń muszą ustalić częstotliwość wizyt z lekarzem prowadzącym.

Źródła:

1. K. Krawczyk, Jak dbać o wzrok? [w:] Medycyna Praktyczna, 18.10.2016
2. A. Gryszczyńska, B. Gryszczyńska, B. Opala, Karetonoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki [w:] Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2011
3. Dr n. med. K. Kaczorowski, lek. N. Kaczorowska, Ciężkie infekcje bakteryjne oka [w:] Okulistyka Po Dyplomie 02/2021
4. Prof. dr hab. n. med. M. Prost, Zespół Suchego Oka [w:] Medycyna Praktyczna, 21.08.2015