Gryzaki na ząbkowanie u niemowląt. Jak działają i dlaczego warto je stosować?

Okres wyrzynania się zębów mlecznych u dzieci to trudny czas dla całej rodziny. Podwyższona temperatura ciała, drażliwość czy kłopoty ze snem to tylko niektóre objawy towarzyszące ząbkowaniu. Zadaniem rodziców jest pomóc dziecku i dobrać metody, które złagodzą uciążliwe symptomy i pozwolą w miarę normalnie funkcjonować. A przynajmniej dać szansę na w drzemkę i regenerację, której maluchy tak potrzebują, zwłaszcza po nieprzespanej nocy. Co wybrać i dlaczego gryzaki? Spoglądamy na temat okiem ekspertów z dziedziny stomatologii dziecięcej i pediatrii.

Środki niefarmakologiczne kontra farmakologiczne

W pracy naukowej Justyna Kurkiewicz, Katarzyna Białoszewska, Dorota Olczak-Kowalczyk Zakładu ze Stomatologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Centrum Stomatologii na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym zwracają uwagę na rodzaj środków używanych podczas ząbkowania: 
„Badania porównujące skuteczność farmakologicznych i niefarmakologicznych metod łagodzących objawy ząbkowania potwierdziły zasadność stosowania metod niefarmakologicznych oraz środków niezawierających miejscowych anestetyków”.
Wśród niefarmakologicznych, rekomendowanych przez specjalistów z Zakładu Stomatologii Dziecięcej WUM metod łagodzenia bólu, który towarzyszy ząbkowaniu wymienia się:

• oczyszczanie wałów zębowych i zębów,
• masaż dziąseł (czystym palcem lub z użyciem silikonowej nakładki na palec),
• schłodzone gryzaki,
• metody behawioralne.

W tejże publikacji z 2021 roku, prezentującej stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników w preparatach na ząbkowanie znajdziemy również rekomendację m.in. dla żeli zawierających składniki naturalne, ksylitol oraz kwas hialuronowy, a także propozycję rozważenia podania paracetamolu lub ibuprofenu na noc, w zależności od rodzaju i nasilenia objawów. Tutaj jednak konieczna jest wcześniejsza konsultacja lekarska.

Schłodzony gryzak

Z pewnością sposoby, które można uznać za proste i dobrze znane, jak np. oczyszczanie wałów zębowych i zębów czy masaż, to ten kierunek, w którym rodzice maluszków powinni podążać najpierw. Schłodzone gryzaki również znajdują się w repertuarze polecanych opcji, zwłaszcza ze względu na swoją dostępność. Jeśli tylko gryzak jest wystarczająco zachęcający dla malucha, tzn. ma urozmaiconą fakturę (np. wypustki masujące), jest atrakcyjny wizualnie (kolorowy i ma oryginalny kształt), przy tym poręczny i wykonany z bezpiecznych materiałów, a producent dopuszcza jego chłodzenie, to wybór jest oczywisty. Między innymi z tego powodu amerykańska marka RaZbaby, specjalizująca się w gryzakach, postawiła na akcesoria w 100% wykonane z bezpiecznego fakturowanego silikonu pozbawionego BPA, który delikatnie masuje rozpulchnione, obolałe dziąsła maluchów, a schłodzony w lodówce, przynosi natychmiastową ulgę w bólu.

To rodzic jest odpowiedzialny na wybór odpowiedniego akcesorium, dlatego powinien zwrócić szczególną uwagę na atesty i certyfikaty oraz wskazania producenta dotyczące wieku. SOCZYSTA MALINA czy SOCZYSTA JEŻYNA to nie tylko estetycznie i uroczo wyglądające gadżety, ale przede wszystkim narzędzia terapeutyczne, które spełniają restrykcyjne normy amerykańskie i UE w zakresie bezpieczeństwa produkcji. To istotny aspekt zaraz obok etapu rozwoju psychomotorycznego malucha, który determinuje zakup tego, a nie innego produktu. Przykładem są lekkie i miękkie gryzaki od RaZbaby, które z pewnością najbardziej spodobają się niemowlętom około 4. miesiąca życia. Według neurologopedki certyfikowanej specjalistki terapii miofunkcjonalnej, Bogusławy Kwiecińskiej:  

„W wieku czterech miesięcy niemowlę często obserwuje własne dłonie. Dzięki temu nabiera kompetencje w zakresie świadomości posiadania rąk i korzystania z nich. Niemowlęta zaczynają także uderzać zabawkami, otwierać ręce, chwycić przedmiot/ gryzak i wkładać do ust. Sprawdzą się tutaj gryzaki, które dzieci będą mogły wkładać do ust i eksplorować w okolicy przyszłych zębów trzonowych”.

Dlatego też taki gryzak w kształcie smoczka, będzie idealnie odpowiadał na potrzeby stymulacji sfery oralnej niemowląt i przy okazji sprawdzi się podczas wyrzynania się zębów.

Gryzak 3w1 na różne potrzeby

Dobór akcesorium dostosowanego do wieku, a tym samym do aktualnych potrzeb malucha to wyzwanie dla rodzica. Wiadomo, że każdy dziecko rozwija się w swoim tempie i nie zawsze gryzak, po który dziecko kiedyś sięgało chętniej, będzie przez nie akceptowane przez cały czas. Bogusława Kwiecińska podczas swojej wieloletniej praktyki w gabinecie logopedycznym zauważyła, że dobór gryzaków uzależniony jest od rozwoju psychomotorycznego malucha. Od mniejszych, lżejszych, łatwiejszych w manipulowaniu przedmiotów to tych twardszych, cięższych i stanowiących wyzwanie dla dziecka. Jednakże potrzeba stymulacji istnieje zawsze i wzmaga się, gdy dochodzą objawy związane z ząbkowaniem. Tym tropem poszli twórcy gryzaka Trio, australijska marka b.box, która zaprojektowała potrójny gryzak sensoryczny na każdy etap ząbkowania. To aż 3 różne akcesoria umieszczone na jednym pierścieniu. W takim przypadku jedynym decydentem w kwestii dopasowania jest maluch. Na obręczy znajdują się:

• Gryzak z miękkiego silikonu spożywczego idealny na pierwsze etapy ząbkowania, aby złagodzić ból przednich zębów i dziąseł.
• Gryzak z twardszego silikonu z zauważalnie grubszą fakturą oraz charakterystycznymi wypustkami.
• Gryzak z twardego drewna bukowego o właściwościach antybakteryjnych. 

Polecany dzieciom od ukończenia 3. miesiąca życia, pomaga rozładować napięcia pojawiające się w czasie wyrzynania się zębów, stymuluje zmysły i zajmuje dziecko jako atrakcyjna zabawka. 



Justyna Gierosz, logopeda kliniczny wskazuje na liczne zalety takiego rozwiązania:

„Każdy gryzak ma inny ciężar, twardość i kształt. Ułatwia to zaspokojenie zróżnicowanych potrzeb dziecka na każdym etapie ząbkowania. […]
Gryzak Trio jest przeznaczony dla dzieci od 3. miesiąca życia. Jednak najmłodszym maluszkom rekomenduję podanie go w wersji pojedynczej. Można więc ściągnąć jeden z elementów z pierścienia i w takiej postaci wręczyć dziecku. Jest wtedy lżejszy i dziecko nie ma problemu z utrzymaniem go w dłoni.
Gryzaczek b.box jest bardzo miły w dotyku. Dzięki temu niemowlę nie będzie miało oporu, żeby go dotknąć i potem wziąć do buzi. Każdy z 3 elementów ma wypustki, co daje też możliwość stymulacji rączek i stópek malucha. Usprawnia to receptory czuciowe i sensomotoryczne niemowlęcia. Ponadto gryzaki Trio są w przyjaznych i nieagresywnych kolorach, które budzą w dziecku pozytywne odczucia”.

Który gryzak wybrać?

Zdaniem Bogusławy Kwiecińskiej, neurologopedki i certyfikowanej specjalistki terapii miofunckjonalnej I i II stopnia na polskim rynku można znaleźć wiele gryzaków, z których każdy posiada własne, indywidualne właściwości mające za zadanie służyć maluszkom szczególnie podczas trudnego czasu ząbkowania. Rodzice często czują się zagubieni i bezradni w obliczu ilości dostępnych tego typu produktów. Kupują więc coraz to nowsze i ciekawsze gryzaki. Zastanawiają się, jakimi kryteriami warto kierować się, aby wybrać dla swojego dziecka taki gryzak, który nie tylko będzie pomocny podczas ząbkowania, ale i po okresie ząbkowania. Część rodziców nie wie, że gryzak to nie tylko gryzak, ale i istotny element mający wpływ na prawidłowe funkcjonowanie i prawidłowy rozwój różnych obszarów w jamie ustnej. 

Każdy maluszek potrzebuje gryźć i żuć. Fakt ten powiązany jest bezpośrednio z etapem ząbkowania. Gryzienie i żucie wpływają na prawidłowy rozwój żuchwy (ruchomej części) i jej pozycji w stosunku do szczęki (nieruchomej części). Aby prawidłowo rozwijać siłę żuchwy, która stanowi stabilizację do prawidłowych ruchów mięśni języka, warto włączyć do etapu ząbkowania u dziecka właśnie gryzaki, które spełniają m.in. to zapotrzebowanie. Oprócz rozwoju żuchwy podczas gryzienia maluszki mające gryzaki w obszarze oralnym mogą dostarczać prawidłowe bodźce dla języka, za pomocą którego poznają świat (m.in. kształty, faktury, smaki, wielkości).

Terapeutyczna moc gryzaków

Gryzaki RaZbaby i b.box posiadają także inne, niezwykle wartościowe właściwości, które są ważne w dalszym rozwoju obszaru kostnego, funkcjonowania mięśni wewnętrznych i zewnętrznych obszaru ustno-twarzowego, czy integracji zmysłów w tychże sferach. I tak wpływają bezpośrednio na:

• czucie ułożenia języka w jamie ustnej
• poszukiwanie doznań sensoryczno-motorycznych wewnątrz jamy ustnej
• prawidłowy rozwój żuchwy
• rozwijanie ruchów lateralnych (bocznych) języka
• przygotowanie do zmiany pozycji języka i jego dalszego wpływu na prawidłowe połykanie
• ułatwiają maluszkowi jedzenie najpierw pokarmów o płynnej konsystencji, aż do pokarmów stałych

Gryzaki najlepsze na ząbkowanie

Analiza przeprowadzona przez naukowczynie w ramach opracowania Środki miejscowe łagodzące dolegliwości towarzyszące wyrzynaniu zębów mlecznych ‒ przegląd produktów dostępnych na polskim rynku pozwoliła sformułować jednoznaczny wniosek:

„Niektóre środki miejscowe, dostępne w Polsce, przeznaczone do łagodzenia objawów ząbkowania mogą niekorzystnie wpływać na zdrowie dziecka. Ich stosowanie powinno być poprzedzone konsultacją lekarską. […] Dostępne badania potwierdzają jednak większą skuteczność stosowania środków niefarmakologicznych w porównaniu z farmakologicznymi”.

Wśród polecanych niefarmakologicznych sposobów niezmiennie króluje stosowanie gryzaków. W publikacji Katarzyny Miądowicz-Owczarzak z Kliniki Stomatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu określone zostało jako jedna ze skutecznych metod przeciwdziałania dolegliwościom związanym z ząbkowaniem. W tym samym artykule natrafimy na równie ważne zdanie, stanowiące wyznacznik postępowania dla rodziców wspierających maluchy w tym niełatwym czasie:

„Dolegliwości związane z pierwszym ząbkowaniem są powszechnym zjawiskiem. Jednak pojawienie się objawów miejscowych bądź ogólnych powinno skłaniać rodziców do konsultacji z lekarzem pediatrą lub stomatologiem, aby nie przeoczyć symptomów chorób współistniejących, mogących zagrażać zdrowiu dziecka”.



Źródła:
    1. Justyna Kurkiewicz, Katarzyna Białoszewska, Dorota Olczak-Kowalczyk, Środki miejscowe łagodzące dolegliwości towarzyszące wyrzynaniu zębów mlecznych ‒ przegląd produktów dostępnych na polskim rynku, Zakład Stomatologii Dziecięcej, Uniwersyteckie Centrum Stomatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, Nowa Stomatologia 1/2021, s. 7
    2. Dorota Olczak-Kowalczyk, Teresa Jackowska, Ewa Helwich, Dagmara Mirowska-Guzeł, Anna Turska-Szybka, Stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka, Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, https://przegladpediatryczny.pl/files/4990.pdf
    3. Miądowicz-Owczarzak Katarzyna, Problemy z ząbkowaniem u niemowląt – przegląd sposobów przeciwdziałania dolegliwościom, Klinika Stomatologii Dziecięcej, Katedra Stomatologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Forum Dyskusyjne, Pediatr Med Rodz 2013, 9 (3), p. 295–299, s. 298
    4. Bogusława Kwiecińska, neurologopedka, Certyfikowana Terapeutka Miofunkcjonalna I i II stopnia i terapeutka masażu Shantala. Jest m.in. Certyfikowaną Terapeutką Wczesnej Interwencji i Wspomagania Rozwoju Małego Dziecka oraz Certyfikowaną Terapeutką Integracji Sensorycznej. W 2021 roku zdobyła cenione na całym świecie uprawnienia Międzynarodowej Terapeutki Koncepcji Castillo Morales®. Członkini Rady Ekspertów Baby&Travel