Białe plamy na paznokciach - co oznaczają i o czym świadczą? Czy białe plamki na paznokciach mogą być objawem choroby (grzybica paznokci, leukonychia) lub niedoborów?

Białe plamy na paznokciach - przyczyny, objawy, leczenie

Białe plamy na paznokciach - obok innych przebarwień czy deformacji - to jedne z najczęstszych defektów dotykających płytkę paznokciową. Wiele osób martwi się tym objawem - nie tylko z uwagi na estetykę tego typu zmian, ale przede wszystkim ze względu na własne zdrowie. Nie od dziś bowiem wiadomo, że białe paski czy białe plamki na paznokciach mogą wskazywać na różnego rodzaju problemy - od niedoborów żywieniowych, poprzez mikrourazy mechaniczne (o których wcześniej nie miało się pojęcia), aż po choroby i nieprawidłowości w organizmie. Na szczęście w większości przypadków leukonychia (bo tak właśnie określa się bielactwo paznokci o różnych podłożach) w większości przypadków nie powinna stanowić powodów do niepokoju - a jedynie impuls do lepszego zadbania o siebie, swoją dietę czy zdrowie lub… do zmiany salonu kosmetycznego czy też metody wykorzystywanej do wykonywania zabiegu manicure. Jak więc rozpoznać sytuację, w której białe przebarwienia na płytce paznokciowej wymagają konsultacji lekarskiej, a kiedy po prostu warto zadbać o zwiększoną podaż konkretnych witamin i minerałów w diecie? Co oznaczają białe paznokcie u dzieci i w jaki sposób leczy się leukonychię? Poznaj najważniejsze informacje o bielactwie paznokci i sprawdź, co robić, by uzyskać zdrowe i odporne na uszkodzenia mechaniczne paznokcie!

Co oznaczają białe plamy na paznokciach oraz przebarwienia? Rodzaje zmian na paznokciach

Białe plamki na paznokciach powstają z różnych przyczyn, a dodatkowo - mogą przybierać różne formy. Na paznokciach u nóg lub rąk pojawiają się często jako białe plamki czy też kropki - mowa wówczas o leukonychii punktowej, tak charakterystycznej dla wielu osób. Oprócz niej dość często pojawia się także leukonychia częściowa (ograniczona) - zwłaszcza, gdy kropki lub plamki połączą się w całość i stworzą jeden, większy, biały obszar na płytce. Oprócz tego wyróżnia się także leukonychię całkowitą (gdy białe przebarwienie dotyczy całości płytki) oraz leukonychię paskowatą(gdy - jak sama nazwa wskazuje - przebarwienia przybierają postać białych pasków, występujących często przy zatruciach - w tym zatruciach metalami ciężkimi, takimi jak tal, rtęć, ołów).

Białe kropki na paznokciach – co oznaczają w praktyce i kiedy tego typu przebarwienia pojawiają się najcześciej? Głównie dotyczą one osób, które doznały uszkodzenia płytki - powierzchownego czy też głębszego, wraz z jej złamaniem czy też naruszeniem macierzy i innych struktur budujących paznokieć. Białe przebarwienie może pojawić się więc na skutek uderzenia, przytrzaśnięcia palców, złamania paznokcia w wyniku zbyt dużego naprężenia płytki i innych urazów. Niemniej, u wielu osób poddających się regularnym zabiegom manicure i pedicure uszkodzenia mechaniczne mogą być powodowane używaniem niewłaściwych narzędzi, zbyt dużej siły nacisku na płytkę, tak zwanym „przepiłowaniem” paznokcia czy też uczuleniem na konkretny lakier lub preparat (w takiej sytuacji białe plamki mogą być tylko jednym z objawów alergii). Jeśli pojawienie się podobnych symptomów następuje zawsze po wykonaniu manicure, warto zastanowić się nad zmianą salonu, produktów stosowanych do dbania o paznokcie czy też nad inną techniką opracowywania płytki.

Możliwe przyczyny powstawania białych plamek na paznokciach a niedobory składników odżywczych

Kolejną przyczyną leukonychii mogą okazać się niedobory składników mineralnych lub… ich nadmiar. Najczęściej powodu pojawienia się białych plamek na paznokciach upatruje się w zbyt małym poziomie wapnia - choć warto tutaj zaznaczyć, że podobny objaw może dawać również nadmiar wapnia, określany mianem hiperkalcemii. W praktyce nadmiar lub niedobór wapnia odpowiada za uszkodzenie łożyska paznokcia, co przekłada się na omawiane w tekście białe plamki - mowa wówczas o tak zwanej leukonychii prawdziwej. Jeśli więc pojawienie się przebarwień na paznokciach nie było poprzedzone urazem, nieprawidłowo wykonanym manicure czy niefortunnym złamaniem płytki - wówczas warto zgłosić się do lekarza, by wykonać badania kontrolujące poziom konkretnych składników odżywczych w organizmie (w tym oczywiście wapnia oraz cynku i biotyny).

Przyczyną leukonychii prawdziwej, w której powodem przebarwień jest uszkodzone łożysko, mogą być także takie schorzenia, jak łuszczyca, łysienie plackowate, rumień wielopostaciowy, anemia i inne. Dodatkowo łożysko paznokci może być niewydolne na skutek agresywnego leczenia - w tym chemioterapii.

Przyczyny białych plam na paznokciach - bielactwo paznokci, leukonychia pozorna, paznokcie Muehrckego

Powyżej wspomnieliśmy już o leukonychii prawdziwej, natomiast obok niej wyróżnia się także inne jej rodzaje - wyszczególnione z uwagi na przyczyny zjawiska. I tak:

• leukonychia pozorna (określana również jako bielactwo pozorne) pojawia się w wyniku chorób uszkadzających tkanki położone pod płytką paznokcia, bez degradacji tejże płytki. Zjawisko to może być widoczne pod postacią tak zwanych paznokci Muehrckego, czyli paznokci, na których pojawiają się białe pasma - wąskie, wyraźnie oddzielone od siebie. Inne formy leukonychii pozornej to paznokcie Lindsaya i paznokcie Terry’ego (przy których obserwuje się różne warianty podziału płytki pod względem koloru - zazwyczaj połowa jest biała, a druga połowa - bordowo-różowa). Leukonychia pozorna może być objawem chorób wątroby oraz niewydolności nerek;
• pseudoleukonychia - tutaj białe przebarwienia powiązane są z wcześniej omówionymi już, mechanicznymi urazami płytki - przebarwienia „zrastają” i znikają wraz ze wzrostem paznokcia.

Bielactwo paznokci pojawia się także u osób chorujących na bielactwo skóry - nie jest wówczas powiązane z żadną chorobą, a jedynie z zaburzeniami pigmentacji.

Białe zmiany na płytce jako objaw grzybicy paznokci

Białe przebarwienia na paznokciach mogą być także niestety objawem grzybicy paznokci. I choć zazwyczaj kojarzy się ona z zielonkawym czy żółtawym odcieniem płytki, to również białe plamki, paski lub skupiska nieregularnych zmian mogą zwiastować problemy z zakażeniem drożdżakami. Wśród chorób grzybiczych, w przebiegu których obserwuje się białe zabarwienie płytki paznokcia, wyróżniamy m.in:

• białą powierzchowną grzybicę paznokci - obecną wyłącznie na paznokciach u stóp, charakteryzującą się powstawaniem białych plam - rozlewających się, a czasem nawet łączących się w większe struktury;
• wewnątrzpłytkową grzybicę paznokci - w tej postaci grzybicy atakujące paznokcie patogeny mają zdolność do niszczenia cząsteczek keratyny, co uwidacznia się na paznokciach (zarówno tych u stóp, jak i u dłoni) pod postacią podłużnych pasków, rozlewających się czasem w większe plamki (wynika to z penetracji struktur keratynowych przez grzyby);
• pleśnicę paznokci - objawiającą się powstawaniem białych i żółtawych przebarwień na płytce paznokcia, zazwyczaj dochodzących do wolnego brzegu. W tej postaci grzybicy pod paznokciem często uwidacznia się zrogowaciałe masy martwego naskórka - głównie dotyczy to paznokci u stóp. Pleśnica zazwyczaj pojawia się u osób starszych, w podeszłym wieku.

Różnego rodzaju grzybice paznokci są jednym z tych powodów leukonychii, przy których nie należy pokrywać płytki paznokciowej kolorowymi, kryjącymi lakierami - dla powodzenia leczenia musi ona pozostać odsłonięta, ponieważ to właśnie bezpośrednio na płytkę powinno się aplikować zalecone przez lekarza preparaty przeciwgrzybicze, a dodatkowo postępy leczenia można kontrolować właśnie na czystej, dobrze widocznej płytce.

Białe plamki na paznokciach u dziecka - objaw leukonychii czy pozostałość po urazie?

Białe plamki na paznokciach u dzieci obserwuje się dość często i mimo ich powszechności, wielu rodziców niepokoi się takimi zmianami u swojej pociechy. Na szczęście w większości przypadków leukonychia u dzieci spowodowana jest urazami mechanicznymi płytki paznokciowej, która w wieku dziecięcym nie jest jeszcze tak mocna i twarda, jak u dorosłych. Przebarwienia powstają więc łatwiej - od ściśnięcia, uderzenia, przytrzaśnięcia palców, czy nawet miejscowego odgięcia płytki podczas manipulacji dłońmi i palcami. Opiekunowie maluchów powinni oczywiście przy zauważeniu takich zmian - zwłaszcza, jeśli nie „zrastają” one w miarę upływu czasu - zachować czujność i skonsultować się z lekarzem, by ocenić ewentualne niedobory i zmodyfikować dietę pociechy.

Bardzo częstą przyczyną białych plamek na paznokciach u dzieci jest także obgryzanie płytki i skórek - to także uraz mechaniczny, który pozostawia po sobie konkretne ślady. Zamiast jednak denerwować się na malucha, warto wspólnie dążyć do okrycia przyczyny problemu - być może wcale nie jest ona fizjologiczna, a… emocjonalna - wówczas należy podjąć odpowiednie kroki, włącznie z wizytą u psychologa dziecięcego.

Inne przebarwienia na paznokciach – czym są i jakie choroby mogą zwiastować?

Oczywiście oprócz białych plamek na paznokciach, na płytce mogą pojawiać się także inne przebarwienia. I tak:

• ciemne, brązowe lub czarne przebarwienia na paznokciach mogą być następstwem urazu mechanicznego, połączonego z wylewem krwi pod płytką - czasem jednak okazują się być czerniakiem paznokcia, jeśli więc wystąpiły bez wcześniejszego urazu, mają nieregularny kształt a płytka zaczyna erodować i łuszczyć się - warto zgłosić się do lekarza;
• żółte przebarwienia na paznokciach - często wynikają po prostu z odbarwienia płytki przez działanie lakierów kolorowych czy silnych odżywek i innych preparatów, natomiast żółte paznokcie są także charakterystyczne dla palaczy - w ten sposób przebarwia je dym papierosowy. Czasem żółte paznokcie towarzyszą także zaburzeniom krążenia, niewydolności lub marskości wątroby;
• zielone przebarwienia na paznokciach (czasem również z odcieniami niebieskiego) to z kolei zwiastun infekcji - najczęściej grzybiczej lub też bakteryjnej. Wówczas należy udać się do podologa lub dermatologa.

Plamki na paznokciach – leczenie

Leczenie białych plamek na paznokciach zależy oczywiście od przyczyny problemu. Aby pomóc sobie doraźnie - wyłącznie w zakresie estetycznym - można zastosować kolorowe, kryjące lakiery do paznokci, pokrywające płytkę wybranym odcieniem. Należy przy tym pamiętać, że jest to opcja niewskazana u osób, które muszą kontrolować zmiany na płytce (mowa tu przede wszystkim o takich przypadkach, jak grzybica paznokci czy też podejrzenie zmian nowotworowych). Innym sposobem jest stosowanie tak zwanych lakierów wybielających - mają one zwykle mleczne odcienie, które jednocześnie w specyficzny sposób odbijają światło sprawiając, że paznokieć staje się bardziej jednolity pod względem koloru, a jego końcówka - jaśniejsza i bielsza. Oprócz optycznej poprawy wyglądu płytki, takie preparaty dodatkowo utwardzają ją i zabezpieczają przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych.

Leukonychia spowodowana jest różnymi czynnikami - począwszy od wpływu stylu życia na wygląd paznokci, aż po choroby. Leczenie może więc przybierać następujące formy:

• uzupełnienie niedoborów żywieniowych - witamin i minerałów, po konsultacji z lekarzem i po badaniach wykazujących takie niedobory;
• zadbanie o właściwe wykonywanie manicure, a w razie potrzeby - zmiana salonu kosmetycznego czy też metody obróbki paznokci, wcześniej dobranej nieodpowiednio do stanu płytki czy też jej specyfiki;
• leczenie grzybicy paznokci - jeśli to właśnie jej obecność jest przyczyną leukonychii;
• leczenie choroby wpływającej na stan głębszych warstw paznokcia - macierzy, jej ukrwienia i innych aspektów. Mowa tu o chorobach nowotworowych, dolegliwościach dotyczących nieprawidłowego funkcjonowania wątroby, cukrzycy, łuszczycy, nadciśnienia tętniczego i innych.

W przypadku odnotowania obecności białych plam na paznokciach, czarnych przebarwień czy deformacji, warto z pewnością udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub też do lekarza dermatologa, którzy przeprowadzą szczegółowy wywiad, zlecą niezbędne badania, ustalą diagnozę i wdrożą właściwe leczenie.

Źródła:

1. Lek. A. Cichewicz, Budowa i choroby paznokci: grzybica paznokci, wrastający paznokieć, zanokcica, liszaj płaski, łuszczyca paznokci, inne. Przyczyny, objawy, leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 28.10.2022
2. E. Stanek-Misiąg, Popatrz na paznokcie [w:] Medycyna Praktyczna, 28.07.2021
3. Prof. dr hab. med. A. Woźniacka, Choroby płytki paznokciowej [w:] Dermatologia po Dyplomie, 06/2015
4. Lek. A. Maćkowska, prof. dr hab. n. med. A. Lesiak, Zmiany w obrębie płytki paznokciowej - o jakich schorzeniach mogą świadczyć? [w:] Dermatologia po Dyplomie, 03/2021