Szkodliwe substancje w kosmetykach – czego unikać?

Czy istnieje czarna lista składników kosmetycznych?

W kosmetykach, w celu zapewnienia ich trwałości, konkretnej tekstury czy właściwości, dodawane są różne substancje chemiczne. Każdy produkt, aby można było go sprzedawać, przechodzi rygorystyczne kontrole pod kątem składników, tak aby były bezpieczne do stosowania. Zdarza się jednak, że u osób ze skórą wrażliwą i skłonną do alergii, niektóre produkty mogą wywoływać podrażnienia. Dodatkowo, to że składnik jest bezpieczny nie znaczy, że jest wartościowym uzupełnieniem kosmetyku. Tak jest np. z substancjami o działaniu silnie komodogennym (zapychającym pory), które mogą prowadzić nie tylko do wysypu zaskórników, ale nawet trądziku kosmetycznego. 

Dioksany 

1,4-Dioksan (INCI: 1,4-Dioxane) wykorzystywany jest jako rozpuszczalnik. W wysokich stężeniach powoduje uszkodzenia nerek i wątroby. Przez Międzynarodową Agencję ds. Badań nad Rakiem został przypisany do kategorii 2B – substancji o możliwym działaniu rakotwórczym dla ludzi. Jego stosowanie w Europie jest zakazane, jednak śladowe ilości mogą występować w kosmetykach jako zanieczyszczenia. Tak niewielka ilość nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Aluminium w kosmetykach

Związki glinu używane są głównie w antyperspirantach w celu ograniczenia wydzielania potu. W kosmetykach najczęściej używany jest chlorowodorek glinu (INCI: Aluminium Chlorohydrate) oraz seskwichlorowodorek glinu (INCI: Aluminium Sequichlorohydrate). Rzadziej wykorzystuje się chlorek glinu lub azotan glinu, które wykazują działanie drażniące. Zazwyczaj podrażnienia obserwuje się u osób, które zastosowały kosmetyk na uszkodzoną skórę np. po depilacji. Ponadto, po aplikacji produktu, pod wpływem fizjologicznego pH skóry, na jej powierzchni formuje się powierzchnia uszczelniająca ujście gruczołów potowych, co może sprzyjać występowaniu wyprysków w tej okolicy.

Triclosan

Triclosan jest związkiem syntetycznym o działaniu przeciwbakteryjnym. Stosowany jest w różnych gałęziach przemysłu. W kosmetykach spełnia rolę konserwantu lub substancji antybakteryjnej. Jego stosowanie jest dozwolone, jednak w ściśle określonych kategoriach produktów m.in. pasty do zębów, antyperspiranty, mydła do rąk, produkty do czyszczenia paznokci, korektory i pudry do twarzy, w określonym stężeniu. Śladowe ilości tego związku mogą przenikać do mleka matki, jednak według badań nie stwarza to zagrożenia dla zdrowia dzieci. Triclosan jest szybko metabolizowany i wydalany z moczem, nie kumuluje się w organizmie.

Ftalany

Ftalany są zróżnicowaną grupą związków chemicznych, różniących się właściwościami. W kosmetykach stosuje się je w celu uzyskania elastyczności produktu. Niektóre z ftalanów, wykazały szkodliwe działanie na funkcjonowanie układu rozrodczego u zwierząt, co jeszcze nie zostało potwierdzone u ludzi. Mogą również działać alergizująco. Wśród zakazanych do stosowania związków w produktach z Unii Europejskiej wymienia się Dibutyl phthalane, benzyl butyl phthalane, di-pentyl phthalane, diisopentylphtalane, bis (2-Ethylhexyl)phthalate, (2-Methoxyethyl)phthalate.

Parafiny i oleje mineralne

Przez wiele konsumentów są traktowane jak najgorsze zło. Są to jednak związki natłuszczające, bardzo dobrze przebadane, które mogą być stosowane także w kosmetykach dla dzieci. Tworzą warstwę okluzyjną na powierzchni skóry, więc u osób z cerą mieszaną, tłustą, łojotokową i skłonną do powstawania zaskórników, będą nasilać powstawanie nowych niedoskonałości.

SLS i SLES

Te związki powierzchniowo czynne dodawane są do szamponów, żeli pod prysznic, mydeł w płynie. Są one bezpieczne do stosowania, jednak w wysokich stężeniach i przy dłuższym kontakcie ze skórą mogą wywoływać podrażnienia. Najbardziej drażniącym związkiem z tej grupy jest Sodium Lauryl Sulfate (SLS). Nie jest on stosowany z preparatach przeznaczonych dla cery wrażliwej.

Toluen

Toluen jest substancją powstającą między innymi z destylacji smoły węglowej. W kosmetykach wykorzystywany jest jako rozpuszczalnik, głównie w farbach do włosów, lakierach i odżywkach do paznokci. Długotrwałe wdychanie jego oparów powoduje bóle głowy, nudności i wymioty. W kosmetykach występuje pod nazwami Toluene, Toluol, Phenylmethane, Mythylbenzene. 

Osoby z cerą wrażliwą i alergiczną, powinny unikać kosmetyków zawierających barwniki, silne substancje powierzchniowo czynne, związki zapachowe i drażniące. Najlepszym wyborem będzie zakup produktów specjalnie dedykowanych dla tego rodzaju skóry, często określane jako hipoalergiczne. Należy pamiętać, że nawet naturalne produkty mogą powodować alergie, dlatego przy skłonności do alergii przed wprowadzeniem nowego produktu do pielęgnacji, powinno się go przetestować na małym fragmencie skóry, np. ramienia.

Przypisy
1.    Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/831 z dnia 22 maja 2019 r. zmieniające załączniki II, III i V do rozporządzenia nr 1223/2009 dotyczącego produktów kosmetycznych
2.    Diane Koniecki, Rong Wang, Richard P. Moody, Jiping Zhu, Phthalates in cosmetic and personal care products: Concentrations and possible dermal exposure, Environmental Research,Volume 111, Issue 3,2011
3.    Scientific Committee on Consumer Safety SCCS OPINION ON the safety of aluminium in cosmetic products, 2014