Parabeny - czym są? Czy są szkodliwe? Jak działają Parabeny?

PARABENY – „PERSONA NON GRATA” WŚRÓD SKŁADNIKÓW KOSMETYKÓW CZY „MUST-HAVE” JAKO ŚRODEK KONSERWUJĄCY? 

Parabeny to konserwanty stosowane w wielu produktach kosmetycznych, farmaceutycznych i niektórych produktach spożywczych. Są to estry kwasu para-hydroksybenzoesowego i często zawierają metyloparaben, etyloparaben, propyloparaben i butyloparaben. Niedawne obawy zdrowotne dotyczące parabenów wynikają z badania opublikowanego w 2004 roku, w którym wykryto parabeny w tkankach guza u pacjentek z rakiem piersi. W przypadku tych konserwantów doszło do prawdziwych dyskusji akademickich czy tak naprawdę one niosą zagrożenie dla życia konsumentów czy jednak są dobrym środkiem przeciwdziałającym rozmnażaniu się bakterii i rozwoju grzybicy w produktach kosmetycznych. Parabeny tak naprawdę są w ogromnej ilości rzeczy używanych przez nas na co dzień. 

Gdzie znajdziemy Parabeny?

Parabeny są stosowane w wielu kosmetykach, a także w żywności i lekach. Kosmetyki, które mogą zawierać parabeny, obejmują między innymi środki do makijażu, środki nawilżające, produkty do pielęgnacji włosów i produkty do golenia. Wiele głównych marek dezodorantów nie zawiera obecnie parabenów, chociaż niektóre mogą w śladowych ilościach. Kosmetyki sprzedawane konsumentom w sklepach lub w Internecie muszą mieć listę składników, z których każdy jest wymieniony pod nazwą zwyczajową lub zwyczajową. To ważna informacja dla konsumentów, którzy chcą się dowiedzieć, czy produkt zawiera składnik, którego chcą uniknąć. Parabeny są zwykle łatwe do zidentyfikowania po nazwie, na przykład metyloparaben, propyloparaben, butyloparaben lub etyloparaben. 

Zainteresowanie opinii publicznej oraz naukowców parabenami pojawiło się nie tylko ze względu na ślady tego związku chemicznego w tkankach guza u pacjentek z rakiem piersi. Wśród innych potencjalnych działań niepożądanych wymienia się m.in. zaburzenie działania hormonów w organizmie i szkodzenie płodności i funkcjonowania narządów rozrodczych jak u kobiet tak i u mężczyzn, wpływ na wyniki porodu i zwiększenie ryzyka raka (nie tylko raka piersi), a także uważa się, że jest wielka grupa osób skarżących się na objawy uczuleniowe po zastosowaniu produktów zawierających parabeny. Badania z 2006 roku nawet pokazało, że prawie wszystkie osoby przebadane posiadały ten związek w próbkach moczu – nie wiadomo jakie to może mieć znaczenie, natomiast istnieją poglądy w niektórych środowiskach naukowych, że parabeny tak samo jak związki aromatyczne będąc w dużym stężeniu w moczu mogą mieć wpływ na rozwój raka urotelialnego pęcherza moczowego. W jednym z badań zidentyfikowano parabeny w 44% testowanych kosmetyków. W produktach higieny osobistej testowanych w USA stwierdzono stężenie metyloparabenu do 1,0%, przy czym szminki zawierały najwyższe stężenie od 0,15% do 1,0%. Pozostałe parabeny są stosowane w stężeniach niższych niż metyloparaben w produktach do pielęgnacji lub higieny ciała. Metyloparaben i propyloparaben to najczęściej stosowane parabeny w produktach farmaceutycznych.

Natomiast czy jest to prawdą, że ten środek używany przez nas od lat 30-tych ubiegłego wieku jest aż na tyle groźny, że np. wszystkie produkty zawierające je musiałyby zostać usunięte natychmiast z półek? Badania na ludziach i zwierzętach nie wykazały żadnej ostrej toksyczności parabenów przy różnych drogach podania. W związku z tym wiele badań dotyczących toksyczności parabenów skupiało się na długoterminowych skutkach przewlekłej ekspozycji.

Estrogenne działanie parabenów zostało po raz pierwszy zidentyfikowane w 1998 r. i od tego czasu zostało potwierdzone in vitro i in vivo. Parabeny wiążą ludzkie receptory estrogenowe, chociaż z powinowactwem 10 000 do 1 000 000 razy mniejszym niż estradiol (hormon ludzki należący do estrogenów) i z wyższą aktywność estrogenową niż metyloparaben lub etyloparaben, ale butyloparaben i propyloparaben są wykrywane w stężeniach 10 do 1000 razy mniejszych niż metyloparaben u ludzi. Efekty estrogenne in vivo zostały wykazane w testach macicy (wzrostu macicy) u myszy i szczurów. Jednak efekt ten nie zapobiegł zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej, co jest uważane za najbardziej czułą miarę toksyczności estrogenów. Jak wspomniano, postawiono hipotezę, że estrogenne działanie parabenów może sprzyjać rozwojowi raka piersi. Stężenie estradiolu w normalnej ludzkiej tkance piersi wynosi 55,3 pg/g, co sugeruje, że istnieje margines bezpieczeństwa dla parabenów 10 do 1000 razy zbliżony do normalnej aktywności estradiolu. Dane dotyczące raka piersi z parabenami wskazują na brak parabenów lub ich niski poziom w podgrupie pacjentów i nie ma porównań z normalną grupą kontrolną. Dlatego nie ustalając wyraźnej korelacji, trudno jest przedstawić związek przyczynowy między parabenami a rozwojem raka piersi.

Innym ważnym obszarem badań był wpływ parabenów na męski układ rozrodczy, ale wyniki są sprzeczne. Jedno z badań in vitro wykazało, że plemniki ludzkie nie były zdolne do życia po ekspozycji na działanie parabenów w stężeniach 1 mg/ml. Badania in vivo na myszach nie powtórzyły tego wyniku, bez skutków spermatotoksycznych przy stężeniach parabenu wynoszących 1%. Sprzeczne wyniki odnotowano również u szczurów, przy czym jedno badanie wykazało zmniejszoną liczbę i aktywność plemników, podczas gdy inne badanie nie wykazało niekorzystnego wpływu na funkcje reprodukcyjne osobnika męskiego. Mężczyzn z problemami z płodnością, w tym niską liczbą plemników i zmniejszoną ruchliwością plemników, badano pod kątem ekspozycji na paraben, mierząc poziom parabenów w moczu. Nie stwierdzono korelacji między liczbą lub ruchliwością plemników a poziomem parabenów.

Czy parabeny uczulają? Czy można być alergicznym na parabeny?

Parabeny, podobnie jak w przypadku wielu konserwantów, mogą wywoływać alergie w niewielkiej części populacji. To uczulenie zwykle objawia się wypryskiem. Wskaźniki zgłaszanego uczulenia na parabeny wahają się od 0,5% do 3,5%. Te wskaźniki uczulenia należą do najniższych ze wszystkich konserwantów. Ponadto istnieją doniesienia o natychmiastowych reakcjach alergicznych na parabeny, wywołanych immunoglobulinami, prowadzących do pokrzywki i w jednym przypadku, skurczu oskrzeli. Jednak te natychmiastowe reakcje alergiczne są niezwykle rzadkie.

Oczekiwanie długiego okresu przydatności do spożycia i produktów konsumenckich wolnych od mikroorganizmów wymusza stosowanie konserwantów. Idealnie byłoby, gdyby środki konserwujące były aktywne w niskich stężeniach przeciwko szerokiej gamie mikroorganizmów bez ingerencji w inne składniki produktu, a jednocześnie pozostawały nietoksyczne dla ludzi i dostępne w niskich kosztach dla producentów. Parabeny są używane od ponad 80 lat i pomimo doniesień o działaniach niepożądanych okazały się jednymi z najbezpieczniejszych i najlepiej tolerowanych konserwantów.

1. Cosmetic Ingredient Review Expert Panel. Final amended report on the safety assessment of Methylparaben, Ethylparaben, Propylparaben, Isopropylparaben, Butylparaben, Isobutylparaben, and Benzylparaben as used in cosmetic products. Int J Toxicol. 2008;27(Suppl 4):1-82.
2. Darbre PD, Aljarrah A, Miller WR, et al. Concentrations of parabens in human breast tumours. J Appl Toxicol. 2004 Jan;24(1):5-13.
3. Yazar K, Johnsson S, Lind ML, et al. Preservatives and fragrances in selected consumer-available cosmetics and detergents. Contact Dermatitis. 2011 May;64(5):265-72.
4. Witorsch RJ, Thomas JA. Personal care products and endocrine disruption: A critical review of the literature. Crit Rev Toxicol. 2010 Nov;40(Suppl 3):1-30.
5. Sasseville D. Hypersensitivity to preservatives. Dermatol Ther. 2004;17(3): 251-63.
6. Darbre PD, Harvey PW. Paraben esters: review of recent studies of endocrine toxicity, absorption, esterase and human exposure, and discussion of potential human health risks. J Appl Toxicol. 2008 Jul;28(5):561-78.