Miód zamiast cukru - zdrowszy zamiennik czy suplement diety?

Miód – składniki aktywne

Miód jest stosowany przez ludzi od wieków. Rozróżnia się ich wiele rodzajów: akacjowy, gryczany, wielokwiatowy, spadziowy, mniszkowy, lipowy czy wrzosowy. Typ miodu zależy od gatunku roślin, z których pszczoły zbierają nektar i inne składniki wykorzystywane do jego produkcji. Według badań miód zawiera ponad 400 różnych związków, w tym cukry (glukoza i fruktoza, sacharoza), wodę, składniki mineralne (potas, magnez, fosfor, wapń) , aminokwasy, flawonoidy, witaminy, kwasy organiczne i przeciwutleniacze.

Miód czy cukier - porównanie kaloryczności i indeksu glikemicznego

Wartość energetyczna w 100 g miodu wynosi 304 kcal. Łyżeczka miodu waży 12g, co przekłada się na 36 kcal. Indeks glikemiczny miodu różni się w zależności od gatunku miodu i zależy od proporcji fruktozy do glukozy i ich zawartości. Dla przykładu miód z rośliny Eucalypt Melliodora ma indeks glikemiczny (IG) wynoszący ok. 40, a dostępne w sklepach klasyczne miody mają zazwyczaj IG pomiędzy 62 a 85 np. miód z koniczyny ma IG 69 ± 8, a gryczany 73±6.

Cukier w 100 gramach ma 386 kcal. Łyżeczka cukru waży 5 gramów, co przekłada się na 19 kcal. Indeks glikemiczny sacharozy jest wysoki i wynosi 68. Warto jednak wziąć pod uwagę, że zwykły biały cukier rafinowany ma indeks glikemiczny 91.

Cukier jest produktem bardziej kalorycznym o wyższym IG. Naturalny miód to dobra alternatywa dla cukru. W przeciwieństwie do cukru w skład miodu pszczelego wchodzą liczne związki czynne, w tym enzymy czy polifenole, korzystnie wpływające na zdrowie.

Miód zamiast cukru - czy można stosować miód u każdego?

Miód ma zdecydowanie większą wartość odżywczą jak cukier. Jest bogaty w związki bioaktywne. Niestety większość miodów ma wysoki indeks glikemiczny, a kaloryczność jest tylko trochę niższa niż cukru. Zawsze będzie lepiej wybrać miód do słodzenia, jednak należy pamiętać, że nadal jest to produkt wysokoenergetyczny z dużą zawartością cukrów prostych i powinien być spożywany w ograniczonych ilościach. Nie będzie to dobry zamiennik cukru dla osób z cukrzycą. Lepszym rozwiązaniem dla cukrzyka będzie np. ksylitol, naturalny cukier brzozowy (podobna słodkość jak cukier) lub słodzik ze stewią (słodsza od cukru), który mimo słodkiego smaku nie powoduje wzrostu stężenia glukozy we krwi. Ostrożność w używaniu miodu powinny zachować także alergicy. W miodzie obecne są pyłki roślin, które mogą wywołać reakcję u osób uczulonych. Miodu nie można podawać małym dzieciom. Ze względu na potencjalne skażenie miodu bakteriami Clostridium botulinum nie wolno go podawać maluchom do 1. roku życia.

Miód jako zdrowy zamiennik cukru - jak wybrać?

Dwa najważniejsze kryteria przy wyborze miodu to naturalność i obszar pochodzenia. W sprzedaży dostępne są również sztuczne miody, otrzymywane chemicznie, które nie mają nic wspólnego z właściwościami i składem tego naturalnego. Na miodzie zawsze jest podany obszar pochodzenia. Najlepiej wybierać Polskie miody, chociażby dlatego, że według badań nie jest skażony bakteriami Clostridium botulinum. Jednym z wyjątków jest miód manuka, który pozyskiwany jest z rośliny Leptospermum scoparium (krzew manuki), który rośnie w Australii i Nowej Zelandii. W przypadku tego miodu oczywiście obszarem pochodzenia będą te dwa kraje.

Należy unikać mieszanek miodów, które na etykiecie mają napisane „mieszanka miodów z UE i niepochodzących z UE”. Oznacza to bowiem, że miód polski mógł zostać wymieszany np. z chińskim. Miody azjatyckie mają gorszą jakość i są tańsze. Dlatego w celu obniżenia ceny produktu, producenci robią mieszanki miodów. Miody chińskie są bardzo często fałszowane np. poprzez dodawanie syropu ryżowego do miodu eksportowego.

Właściwości zdrowotne miodu

Z powodu braku dostępnych badań, ciężko obiektywnie określić właściwości lecznicze miodów. Dostępne są badania in vitro, jednak niewiele jest wykonywanych badań klinicznych z grupą kontrolną. Wiele doniesień naukowych sugeruje aktywność przeciwdrobnoustrojową. Może łagodzić kaszel związany z przeziębieniem. Sugeruje się jego działanie przeciwzapalne. Największy potencjał antyoksydacyjny mają miody ciemne np. gryczany, spadziowy. Zawierają m.in. więcej polifenoli niż miody jasne jak. np. lipowy czy akacjowy. Aby miód zachował swoje korzystne właściwości nie powinno się go ogrzewać do temperatury wyższej niż 45 stopni.

Miód manuka – czy to najzdrowszy z miodów?

Miód manuka jest Jest produkowany przez pszczoły miodne z nektaru kwiatów krzewów manuki (Leptospermum scoparium) rosnących głównie w południowej Australii i Nowej Zelandii. Ma ciemny kolor oraz intensywny smak. Postrzegany jest jako produkt leczniczy. Ma bardzo silne działanie przeciwbakteryjne, za które odpowiedzialny jest m.in. metyloglioksal (MGO). W zależności od jego stężenia w miodzie (w mg na kilogram), na etykiecie znajdują się specjalne oznaczenia – MGO 30+, 100+, 250+, 500+. Dla przykładu miód manuka MGO 250+ zawiera minimum 250 mg metyloglioksalu w jednym kilogramie. Do celów leczniczych zaleca się miody MGO 250+ lub 500+. Szczególnie często jest stosowany w leczeniu stanów zapalnych skóry, trądziku, ran i owrzodzeń. Może korzystnie wpływać jako uzupełnienie terapii schorzeń i dolegliwości układu pokarmowego np. refluks czy bóle żołądka.

Podsumowując - czy miód jest zdrowszy niż cukier biały? Oczywiście. Zawsze warto zastąpić cukier miodem - nie tylko ma mniej kalorii w 100 gramach i niższy indeks glikemiczny, ale także zawarte w miodzie substancje bioaktywne korzystne dla zdrowia. Szczególnie warto spożywać miód w sezonie jesienno-zimowym, ze względu na jego działanie antybakteryjne.


Przypisy
    1. Arcot, Jayashree, and Jennie Brand-Miller. "A preliminary assessment of the glycemic index of honey." A Report for the Rural Industries Research and Development Corporation. Publication 05/027 (2005).
    2. Ischayek, Jennifer Ilana, and Mark Kern. "US honeys varying in glucose and fructose content elicit similar glycemic indexes." Journal of the American Dietetic Association 106.8 (2006): 1260-1262.
    3. Rana, Seema, et al. "Medicinal uses of honey: a review on its benefits to human health." Prog. Nutr 20 (2018): 5-14.
    4. Johnston, Matthew, et al. "Antibacterial activity of Manuka honey and its components: An overview."AIMS microbiology 4.4 (2018): 655.
    5. Gośliński, Michał, Dariusz Nowak, and Lucyna Kłębukowska. "Antioxidant properties and antimicrobial activity of manuka honey versus Polish honeys." Journal of food science and technology 57 (2020): 1269-1277.