Jak ochronić siebie oraz innych w dobie pandemii COVID? Jak chronić siebie przed koronawirusem?

W marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła chorobę COVID-19 jako pandemię. Grupy naukowców pracujących w dziedzinie zdrowia publicznego, w tym Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) i WHO, monitorują pandemię i publikują aktualizacje wszystkich danych na swoich stronach internetowych. Wyżej wymienione organizacje przedstawiły zalecenia dotyczące zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa.

Dane wykazały, że wirus wywołujący COVID-19 przenosi się głównie z osoby na osobę wśród osób pozostających w bliskim kontakcie (w promieniu około 2 metrów). Wirus rozprzestrzenia się poprzez kropelki z dróg oddechowych które są uwalniane, gdy osoba zarażona kaszle, kicha, oddycha, śpiewa lub rozmawia. Kropelki te mogą być wdychane lub trafiać na usta, nos lub oczy osoby znajdującej się w pobliżu. Czasami wirus COVID-19 może się rozprzestrzeniać, gdy dana osoba zostaje narażona na małe kropelki, które pozostają w powietrzu przez kilka minut lub godzin – taka droga przekazania wirusa jest nazywana powietrzną. Nie wiadomo jeszcze, jak często wirus rozprzestrzenia się w ten sposób. Dlatego wymaga to szczególnej uwagi z naszej strony. Koronawirus może się również szerzyć, gdy osoba dotknie powierzchni zakażonej wirusem, a następnie dotknie ust, nosa lub oczu, ale nie jest to główny sposób rozprzestrzeniania się (osoba posiadająca wirusa na swoich dłoniach przekazuje go na błony śluzowe które bezpośrednio przenoszą wirusa przez naczynia krwionośne do każdej komórki naszego organizmu).

Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie jest unikanie kontaktu z wirusem SARS-CoV-2. CDC i WHO zalecają przestrzeganie następujących środków ostrożności:

• zachowaj co najmniej 2 metry odległości między sobą a osobami spoza domu;
• unikaj tłumów i miejsc w pomieszczeniach o słabej wentylacji;
• często myj ręce mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund lub używaj środka do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu, który zawiera co najmniej 60% alkoholu;
• noś maskę w miejscach publicznych, zwłaszcza gdy dystans społeczny jest trudny do zrealizowania;
• podczas kaszlu lub kichania zakryj usta i nos łokciem lub chusteczką. Wyrzuć zużytą chusteczkę. Natychmiast umyj ręce;
• unikaj dotykania oczu, nosa i ust;
• czyść i dezynfekuj powierzchnie, których często dotykasz na co dzień.

Jak się dowiedzieliśmy podczas tej pandemii, najczęstszym sposobem rozprzestrzeniania się COVID-19 jest kontakt osobisty. W Polsce noszenie maseczek obowiązuje wszędzie, gdzie możliwy jest kontakt z innymi osobami oraz ogólnie w przestrzeni publicznej (ze względu na opisaną wyżej drogę powietrzną przekazania wirusa). Nakaz noszenia maseczki ochronnej obowiązuje wszędzie.

Według najnowszych zaleceń WHO i CDC przyłbice różnego rodzaju nie są zalecane ze względu na to, że ich efektywność wciąż nie jest udowodniona. Sugerując się tymi zmianami rządy na całym świecie zmieniają prawo tak, aby przyłbice i inne „kreatywne” pomysły co do zakrywania ust nie były legalnie i traktowane były jako brak maseczki.

Podczas wyboru maseczki ochronnej dla siebie warto zwrócić uwagę czy spełnia ona zalecenia środowisk naukowych tak, aby jej użycie miało sens i nie szkodziło nam w trakcie korzystania z niej:

• maseczka składa się z dwóch lub więcej warstw oddychającego, nadającego się do prania materiału;
• całkowicie zakrywa nos i usta;
• dobrze przylega do boków twarzy i nie ma przerw;
• ma uszczelnienie na nosie, aby zapobiec wydostawaniu się powietrza z górnej części maski;
• jeżeli kupujesz maseczkę dla dziecka – zadbaj o to by maseczka była zrobiona dla dziecka, aby móc zapewnić odpowiednie dopasowanie;
• dzieci poniżej 2 roku życia nie potrzebują maseczki;
• szalik (zwykle są wykonane z luźnych dzianin, które nie nadają się do użytku jako maski) nie jest zamiennikiem maseczki, gdy jest zimno na zewnątrz – natomiast użyj szalika na maseczkę.

Po powrocie do domu zdejmując maseczkę również warto się stosować pewnych reguł tak by podczas zdejmowania nie doszło do samozakażenia poprzez dotknięcia wirusa obecnego na powierzchni maseczki. Ostrożnie zdejmuj maskę, gdy jesteś w domu:

• odwiąż sznurki za głową lub rozciągnij pętle na uszy;
• chwytaj tylko za pętle na uszy lub opaski;
• złóż zewnętrzne brzegi razem;
• umieść maskę w pralce (jeżeli maseczka jednorazowa – wyrzuć do kosza);
• uważaj, aby nie dotknąć oczu, nosa i ust podczas wyjmowania i myj ręce natychmiast po zdjęciu.

Istnieje wiele rodzajów masek antywirusowych, których możesz użyć, aby chronić siebie i innych przed zarażeniem się i rozprzestrzenianiem COVID-19. Wybierając maskę, wybierz taką, która dobrze przylega. Poniżej przedstawiamy rekomendacje dotyczące rodzajów maseczek oraz kiedy poszczególne typy warto używać.

Maski z tkaniny – mogą być zrobione z różnych materiałów

• Musi zawierać: wiele warstw gęsto tkanego, oddychającego materiału, uszczelnienie na nosie
• Maska powinna blokować światło, gdy jest trzymana pod jasnym źródłem światła
• Skuteczność można zwiększyć używając maski jednorazowej (chirurgicznej) pod maseczką z tkaniny – lepiej dopasowuje brzegi maseczki z tkaniny i zapewnia lepszą ochronę zwiększając ilość warstw

Maski jednorazowe (chirurgiczne) – powszechnie dostępne

• Opakowanie z takimi maseczkami musi zawierać opis wskazujący na wiele warstw włókniny
• Koniecznie trzeba wymienić maseczkę, gdy nie jest szczelnie dopasowana do twarzy albo już jest wilgotna

Maski KN95 – najbezpieczniejsza maseczka względem rożnych badań. Skuteczność jest bardzo wysoka natomiast warto pilnować czy nie kupujemy podróbek, gdyż one nie dają żadnej ochrony przed zakażeniem. Takie rzeczy powinny być kupowane tylko w sklepach i aptekach, które posiadają certyfikaty potwierdzające skuteczność ich produkcji.

Chociaż społeczeństwo jest na ogół zwolennikiem noszenia masek na COVID, mała, ale głośna grupa osób odmawia ich noszenia. W wielu miejscach na całym świecie miały miejsce protesty przeciwko noszeniu masek, które czasami wybuchały gwałtownie i były dość agresywne. Pomimo znaczenia masek niektórzy ludzie sprzeciwiają się ich noszeniu. Na przykład podczas tzw. pandemii grypy hiszpańskiej (hiszpanki) (1918-1920) sprzeciw wobec noszenia masek pojawił się w San Francisco w 1919 r., kiedy władze próbowały wprowadzić obowiązek noszenia masek w miejscach publicznych. Powstał krótko działający ruch protestacyjny, w którym jego zwolennicy argumentowali, że maski są nieskuteczne, niewygodne, a obowiązkowe noszenie masek narusza ich swobody obywatelskie. Te osoby były lokalną i niewielką grupą, więc większość ludzi przestrzegała zaleceń noszenia masek w miejscach publicznych.

W przeciwieństwie do ruchu przeciwko maskom z 1919 roku, który działał krótko i był ograniczony do jednego miasta, podobne protesty przeciwko noszeniu maseczek podczas COVID-19 miały miejsce w wielu miastach, sporadycznie pojawiając się bez żadnych przyczyn. Powtarzanie się takich protestów jest prawdopodobnie napędzane przez media społecznościowe i wiadomości w połączeniu z silnie manipulującą postawą utrzymywaną przez co najmniej niewielką część populacji.

1. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/cloth-face-cover-guidance.html

2. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks

3. https://www.nature.com/articles/d41586-020-02801-8

4. Fouladi Dehaghi B, Ghodrati-Torbati A, Teimori G, Ibrahimi Ghavamabadi L, Jamshidnezhad A. Face masks vs. COVID-19: a systematic review. Invest Educ Enferm. 2020 Jul;38(2):e13. doi: 10.17533/udea.iee.v38n2e13. PMID: 33047556; PMCID: PMC7883921.

5. Swain ID. Why the mask? The effectiveness of face masks in preventing the spread of respiratory infections such as COVID-19 - a home testing protocol. J Med Eng Technol. 2020 Aug;44(6):334-337. doi: 10.1080/03091902.2020.1797198. Epub 2020 Jul 27. PMID: 32716230.

6. Cheng VC, Wong SC, Chuang VW, So SY, Chen JH, Sridhar S, To KK, Chan JF, Hung IF, Ho PL, Yuen KY. The role of community-wide wearing of face mask for control of coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic due to SARS-CoV-2. J Infect. 2020 Jul;81(1):107-114. doi: 10.1016/j.jinf.2020.04.024. Epub 2020 Apr 23. PMID: 32335167; PMCID: PMC7177146.